Στη σελίδα. 151 του έργου του ΑΡΜΑΝΟΙ - ΒΛΑΧΟΙ ο Νίκος Μέρτζος, αναφερόμενος στα βλαχοχώρια του Ασπροποτάμου αναφέρεται σε ένα δημοτικό τραγούδι με το οποίο σύμφωνα με κείνον "ο Λαός υμνεί τη δόξα" των βλαχόφωνων Ελλήνων.
Κατά τον Νίκο Μέρτζο το παρατιθέμενο τραγούδι έχει ως εξής:
Μελετώντας προσεκτικά τους "ΑΡΜΑΝΟΥΣ - ΒΛΑΧΟΥΣ" του Νίκου Μέρτζου σου δημιουργείται η εντύπωση ότι ο καθένας ήρωας της εθνικής μας παλιγγενεσίας που αναφέρεται ως "Βλαχοποιμένας" ή ως "Βλάχος" ή ως "βλαχόπουλο" πολιτογραφείται από τον συγγραφέα ως "Βλαχόφωνος" Έλληνας. Αρκείται ο συγγραφέας σε μόνο αυτό τον χαρακτηρισμό του. Αεν προσφεύγει σε άλλα αποδεικτικά στοιχεία της Βλαχόφωνης ή μη καταγωγής του "βλαχοφώνου" ήρωα στον οποίο αναφέρεται.
Στη σελίδα 57 του ανωτέρω έργου ο Νίκος Μέρτζος γράφει:
"Ο γραμματικός του Γέρου (του Μοριά) Φωτάκος γράφει στα απομνημονεύματα του ότι "οι πολεμισταί τούτου (του Κολοκοτρώνη) ήσαν κατά το πλείστον τζιομπάνοι από τις φάρες των Βλαχοποιμένων, που ελέγοντο και σκηνίτες και ήσαν Ρουμελιώται, οι οποίοι εγεννήθησαν εις την Πελοπόννησον, έζων κατά γενεάς και ευρέθησαν εκεί κατά την επανάστασιν".
Γράφει ο Νίκος Μέρτζος στη σελίδα 90 του βιβλίου του: "Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Αλέξανδρου Λ. Ζάννα, γαμπρού της Πηνελόπης Δέλτα, Βουλευτού Θεσ/νίκης και έπουργού Αεροπορίας της Κυβέρνησης Βενιζέλου, ο Γεν. Πρόξενος Θεσ/νίκης και ιθύνων νους του (Μακεδονικού) αγώνα Λάμπρος Κορομηλάς του είπε:
Στη σελίδα 41 του βιβλίου του ο Νίκος Μέρτζος γράφει:
"Όλοι ανήκουν στην ίδια φάρα. Αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένοι μόνον από τους πιο φημισμένους Βλάχους αρματολούς του 18ου αιώνα και των αρχών του 19ου αιώνα κατά περιοχές βάσει ιστορικών εγγράφων:
"Στη Ραψάνη, νότια των Τεμπών, οι Τζαχειλαίοι.
Ήταν Βλαχόφωνος Έλληνας ο Γρηγόρης Λιακατάς, όπως υποστηρίζει ο Νίκος Μέρτζος στη σελ. 216 των "ΑΡΜΑΝΩΝ ΒΛΑΧΩΝ" του ή μήπως ήταν Σαρακατσιάνος;
Η άποψη ότι ο Γρηγόρης Λιακατάς ήταν Βλαχόφωνος Έλληνας στηρίζεται στο χαρακτηρισμό του από τον Νικόλαο Κασομούλη στα Στρατιωτικά του Ενθυμήματα (τόμος Α σελ. 90) ως "βλαχόπουλο".
Στη σελίδα 58 των ΑΡΜΑΝΩΝ-ΒΛΑΧΩΝ του ο Νικ. Μέρτζος γράφει:
"Πολυάριθμοι είναι οι Βλάχοι που συναντά, το 1830 ο Αγγλος Έρκουαρτ που περιηγείται την Πελοπόννησο και την Αιτωλοακαρνανία, ο οποίος και γράφει:
Από το Νίκο Μέρτζο φέρεται ως Βλαχόφωνος και ο Αλεξάκης Βλαχόπουλος, ο κλεφταρματωλός του Καρπενησίου.
Ειδικότερα ο Νίκος Μέρτζος γράφει για τον Αλεξάκη Βλαχόπουλο (Πρέβεζα 1787 - Αθήνα 1865) ότι "πολέμησε κατά του Αλή Πασά υπερασπιζόμενος το προνόμιο των Βλαχοφώνων στα Δερβένια. ... Το 1854 παίρνει μέρος στην Επανάσταση των Θετταλομακεδόνων μαζί με τον επίσης Βλαχόφωνο, Χριστόδουλο Χατζηπέτρο και τον Βορειοηπειρώτη Σπύρο - Μήλιο, ενώ ο Βλαχόφωνος Θεοδωράκης Γρίβας εισβάλλει στην Ήπειρο όπου ξεσηκώνεται η Βλαχουργιά...".
Ο Ν. Μέρτζος στη σελ. 217 στο ίδιο βιβλίο του αναφέρει ότι "η αρειμάνια παράδοση θέλει βλαχόφωνο τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, που κατά τη μάχη του Φαλήρου εξέπνευσε στα χέρια δυο Βλαχοφώνων οπλαρχηγών".
Δεν ξέρω σε ποια "αρειμάνια" παράδοση αναφέρεται. Ζώντας επί εφτά περίπου 10ετίες ανάμεσα σε βλαχόφωνους Έλληνες, κουτσόβλαχους, ασπροποταμίτες Βλάχους, αρβαντόβλαχους δεν άκουσα ποτέ να υπάρχει τέτοια αρειμάνια παράδοση. Και δεν άκουσα επίσης κάποιο Βλαχόφωνο Έλληνα να θεωρεί τον Γ. Καραϊσκάκη Βλαχόφωνο.
Περιορίζομαι μόνο σ' αυτές τις επισημάνσεις ανακριβειών που αδικούν καταφανέστατα τη Σαρακατσιάνικη γενιά. Είναι οι πιο βροντερές, οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Δεν υπεισέρχομαι στην αμφισβητούμενη καταγωγή ηρώων του 21 και προ αυτού, που φέρονται ως βλαχόφωνοι όπως οι Τζαχειλαίοι της Ραψάνης, ο Διάκος, οι Μπιζιωταίοι της Βερδικούσιας, οι Τσαραίοι της Ελασσόνας και άλλοι πολλοί. Και αυτό γιατί δεν θέλω να δοθεί η εντύπωση της ύπαρξης πρόθεσης αντιδικίας με το φίλο μου Νίκο Μέρτζο. Ούτε επιχειρείται υποβάθμιση της σημαντικότητας των "ΑΡΜΑΝΩΝ - ΒΛΑΧΩΝ" του. Και πολύ περισσότερο δεν αμφισβητείται η πολυμερής προσφορά των βλαχόφωνων Ελλήνων τόσο κατά τους αγώνες του Έθνους για την απελευθέρωση του από τον Τούρκικο ζυγό, όσο και κατά τον ελεύθερο στη συνέχεια βίο του με τις παντοειδείς θυσίες του υπέρ της φτωχής τότε πατρίδας μας.